Działanie “publicznie” w przepisach kodeksu karnego
Działanie “publicznie” stanowi znamię wielu przestępstw (np.: art. 135 § 3 k.k. – “Kto publicznie znieważa Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej…”, art. 137 § 1 k.k. – “Kto publicznie znieważa (…) godło, sztandar, chorągiew, banderę, flagę lub inny znak państwowy”, art. 196 k.k. – “Kto obraża uczucia religijne innych osób, znieważając publicznie przedmiot czci religijnej…”, art. 202 § 1 k.k. – “Kto publicznie prezentuje treści pornograficzne…”, art. 216 § 1 k.k. – “Kto znieważa inną osobę w jej obecności albo choćby pod jej nieobecność, lecz publicznie…”,art. 226 § 3 k.k. – “Kto publicznie znieważa lub poniża konstytucyjny organ Rzeczypospolitej Polskiej…”).
Działanie “publicznie” stanowi również przesłankę uznania przestępstwa za występek chuligański. Zgodnie bowiem z art. 115 § 21 k.k.:
Występkiem o charakterze chuligańskim jest występek polegający na umyślnym zamachu na zdrowie, na wolność, na cześć lub nietykalność cielesną, na bezpieczeństwo powszechne, na działalność instytucji państwowych lub samorządu terytorialnego, na porządek publiczny, albo na umyślnym niszczeniu, uszkodzeniu lub czynieniu niezdatną do użytku cudzej rzeczy, jeżeli sprawca działa publicznie i bez powodu albo z oczywiście błahego powodu, okazując przez to rażące lekceważenie porządku prawnego.
Ma to istotne konsekwencje prawne, ponieważ wpływa na wysokość kary (jej dolną granicę). Zgodnie bowiem z art. 57a k.k.:
Skazując za występek o charakterze chuligańskim, sąd wymierza karę przewidzianą za przypisane sprawcy przestępstwo w wysokości nie niższej od dolnej granicy ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę.
Czy “publicznie” to to samo co “w miejscu publicznym”?
Na tak postawione pytanie odpowiedzieć należy: nie, to nie to samo.
W uchwale 7 sędziów z dnia 20 września 1973 r. (VI KZP 26/73) Sąd Najwyższy wyraźnie wskazał, że:
działanie “publicznie” (…) zachodzi wówczas, gdy bądź ze względu na miejsce działania, bądź ze względu na okoliczności i sposób działania sprawcy jego zachowanie się jest lub może być dostępne (dostrzegalne) dla nieokreślonej liczby osób, przy czym sprawca mając świadomość tej możliwości co najmniej na to się godzi
Znamię “publicznie” wskazuje nie tyle na miejsce, ile na sytuację. W każdym konkretnym przypadku należy dokonać analizy, czy działanie sprawcy było lub mogło być dostępne dla nieokreślonej liczby osób.
Jak słusznie zauważył Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z 8 października 2015 r. (II AKa 178/15):
Choć zazwyczaj zachowanie w miejscu publicznym ma charakter publiczny, to jednak może być inaczej, np. w przypadku dokonania czynu na całkowicie pustej ulicy czy popełnienia go nocą.