Prowadzenie pojazdu w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego

Dużą grupę moich klien­tów stanow­ią oso­by, którym postaw­iono zarzut z art. 178a § 1 k.k, tj. prowadze­nie pojaz­du w stanie nietrzeź­woś­ci lub pod wpły­wem środ­ka odurzającego.

Oso­by te w różny sposób tłu­maczą swój stan nietrzeź­woś­ci w trak­cie pol­i­cyjnej kon­troli dro­gowej. Jed­ni wskazu­ją, że nie przy­puszcza­li, iż mogą być nietrzeźwi, gdyż alko­hol spoży­wali dzień wcześniej. Drudzy są zdzi­wieni wynikiem pomi­aru alko­matem zawartoś­ci alko­holu w wydy­chanym powi­etrzu, bowiem „wyp­ili tylko jed­no piwo z rana”. Zdarza­ją się również klien­ci oburzeni postaw­ie­niem im zarzu­tu z art. 178a § 1 k.k, z uwa­gi na fakt, iż jak twierdzą, prowadząc pojazd nie zna­j­dowali się na drodze publicznej.

Poniżej postaram się przy­bliżyć zagad­nienia związane z tym przestępstwem.

Przepis art. 178a § 1 k.k stanowi: Kto, zna­j­du­jąc się w stanie nietrzeź­woś­ci lub pod wpły­wem środ­ka odurza­jącego, prowadzi pojazd mechan­iczny w ruchu lądowym, wod­nym lub powi­etrznym, podle­ga grzy­wnie, karze ograniczenia wol­noś­ci albo pozbaw­ienia wol­noś­ci do lat 2.

Pojęcie prowadzenia

Prowadze­nie pojaz­du mechan­icznego oznacza zgodne z jego kon­strukcją wpraw­ie­nie go w ruch, kierowanie nim, nadawanie pręd­koś­ci i hamowanie (Mozg­wa Marek, Kodeks karny Komen­tarz, s. 423–424).

Czym jest zatem pojazd mechaniczny?

Za pojazdy mechan­iczne należy uznać pojazdy zaopa­tr­zone w porusza­ją­cy je sil­nik (pojazdy samo­chodowe, maszyny rol­nicze, moto­cyk­le, loko­mo­ty­wy kole­jowe, samolo­ty, helikoptery, stat­ki wodne i inne), jak również pojazdy szynowe zasi­lane z trakcji elek­trycznej (tramwa­je, trole­jbusy). Jeżeli chodzi o inne – nieme­chan­iczne – pojazdy, to będą nimi w szczegól­noś­ci zaprzę­gi konne, row­ery, a także stat­ki żaglowe, szy­bow­ce. Pon­ad­to nie są pojaz­da­mi mechan­iczny­mi row­ery zaopa­tr­zone w sil­nik pomoc­niczy o pojem­noś­ci skokowej nieprzekracza­jącej 50 cm³, które zachowu­ją wszys­tkie nor­malne cechy charak­terysty­czne budowy, umożli­wia­jące ich zwykłą eksploat­ację jako row­erów” (wyrok SN z 25.10.2007 r., III KK 270/07, OSNwSK 2007/1, poz. 2320). Wró­bel Włodz­imierz (red.), Zoll Andrzej (red.), Kodeks karny. Część szczegól­na. Tom II. Część I. Komen­tarz do art. 117–211a .

Stan nietrzeźwości. Stan po użyciu środka odurzającego

Przez poję­cie stanu nietrzeź­woś­ci rozu­mieć należy przy­padek, gdy zawartość alko­holu we krwi przekracza 0,5 promi­la albo prowadzi do stęże­nia przekracza­jącego tę wartość lub gdy zawartość alko­holu w 1 dm³ wydy­chanego powi­etrza przekracza 0,25 mg albo prowadzi do stęże­nia przekracza­jącego tę wartość.

Środek odurza­ją­cy jest to każ­da sub­stanc­ja pochodzenia nat­u­ral­nego lub syn­te­ty­cznego dzi­ała­ją­ca na ośrod­kowy układ ner­wowy, określona w wykazie środ­ków odurza­ją­cych stanow­ią­cym załącznik nr 1 do ustawy z 29.07.2005 r. o prze­ci­wdzi­ała­niu narkomanii.

Miejsce popełnienia przestępstwa z art. 178a § 1 k.k.

Miejscem popełnienia przed­miotowego przestępst­wa jest miejsce, gdzie odby­wa się ruch lądowy, wod­ny i powi­etrzny. W ramach ruchu lądowego moż­na rozróżnić dwa rodza­je ruchu prawnie reglamen­towanego, tj. ruch dro­gowy oraz ruch kole­jowy (por. A. Bachrach, Przestępst­wa i wykroczenia dro­gowe w pol­skim praw­ie, Warsza­wa 1980, s. 65). Konkre­tyzu­jąc miejsce popełnienia czynu z art. 178a k.k, pod­nieść należy, iż są nimi dro­gi pub­liczne, dro­gi wewnętrzne, stre­fy zamieszka­nia, stre­fy ruchu. Drogą pub­liczną jest dro­ga określona w przepisie art. 1 ustawy z dnia 21.3.1958 r. o dro­gach publicznych.

Ważne, zwłaszcza w naszym regionie!

W orzecznictwie przyj­mu­je się, że taki­mi miejs­ca­mi są podziemia kopal­ni, w której odby­wa się trans­port mate­ri­ałów i przewóz ludzi (zob. wyr. SN z 30.10.1973r., II KR 156/73, OSNKW 1974, Nr 3, poz.48).

Zagrożenie karą, przepadkiem, środkami karnymi i kompensacyjnymi

Wys­tępek z art. 178a § 1 k.k. zagrożony jest karą grzy­wny, ograniczenia wol­noś­ci albo pozbaw­ienia wol­noś­ci do lat 2.

Art. 42§ 2 k.k. nakła­da na sąd obow­iązek, w razie skaza­nia za przestępst­wo z art. 178a § 1 k.k, orzeczenia wobec spraw­cy tego wys­tęp­ku zakazu prowadzenia wszel­kich pojazdów mechan­icznych lub pojazdów mechan­icznych określonego rodza­ju (na okres nie krót­szy niż 3 lata). Takie określe­nie zakre­su omaw­ianego środ­ka karnego jed­noz­nacznie wskazu­je, że jego istotą jest pozbaw­ie­nie spraw­cy wys­tęp­ku z art.178a § 1 k.k. możli­woś­ci prowadzenia co najm­niej pojaz­du, którym spraw­ca dop­uś­cił się tego czynu zabro­nionego. Z zakre­su zakazu prowadzenia pojazdów nie powin­ny być wyłąc­zone uprawnienia do prowadzenia takiego pojaz­du, przy którego prowadze­niu spraw­ca dop­uś­cił się przestępst­wa” (wyrok SN z 6.07.2006 r., IV KK 146/06, LEX nr 188355 Wró­bel Włodz­imierz (red.), Zoll Andrzej (red.), Kodeks karny. Część szczegól­na. Tom II. Część I. Komen­tarz do art. 117–211a)

Musisz również pamię­tać o świad­cze­niu pieniężnym na rzecz Fun­duszu Pomo­cy Pokrzy­wd­zonym oraz pomo­cy Post­pen­i­tenc­jarnej w wysokoś­ci od 5000 zł do 60 000 zł.

Warunkowe umorzenie postępowania karnego za jazdę po alkoholu

Niewielu klien­tów zgłasza­ją­cych się do kance­larii zda­je sobie sprawę, że postępowanie karne za jazdę pod wpły­wem alko­holu może również zakończyć się jego warunk­owym umorze­niem. Organy ści­ga­nia rzad­ko pro­ponu­ją takiego rodza­ju rozwiązanie z włas­nej inicjatywy.

Warunk­owe umorze­nie postępowa­nia jest korzystne, gdyż nie dochodzi wtedy do skaza­nia. Oskarżony o jazdę pod wpły­wem alko­holu pozosta­je nadal osobą niekaraną. W takim przy­pad­ku wobec oskarżonego stosowany jest okres pró­by (od 1 do 3 lat). Co istotne, w przy­pad­ku orzeczenia przez Sąd warunk­owego umorzenia postępowa­nia karnego za jazdę pod wpły­wem alko­holu, Sąd może odstąpić od orzeczenia zakazu prowadzenia pojazdów lub może orzec zakaz prowadzenia pojazdów na 1 rok lub na 2 lata. W sytu­acji zakazu prowadzenia pojazdów, który został orzec­zony na okres roku, zatrzy­many za jazdę pod wpły­wem alko­holu nie będzie musi­ał ponown­ie zdawać egza­minu na pra­wo jazdy. Jest to ogrom­na szansa zwłaszcza dla zawodowych kierow­ców, którzy w związku z zaist­ni­ałym jed­no­ra­zowym incy­den­tem mogą utracić zatrudnienie.

Oprócz stop­nia nietrzeź­woś­ci, warunk­owe umorze­nie postępowa­nia karnego i zachowanie prawa jazdy zależy w dużym stop­niu od innych okolicznoś­ci w jakich prowadz­iłeś samochód w stanie nietrzeź­woś­ci, m.in.:

• na jakiej drodze prowadz­iłeś samochód pod wpły­wem alko­holu: wojew­ódzkiej o dużym natęże­niu ruchu czy na drodze lokalnej o niewielkim ruchu pojazdów i pieszych,
• miejsce prowadzenia samo­chodu w stanie nietrzeź­woś­ci: w cen­trum mias­ta czy też poza obszarem zabu­dowanym lub niewielkiej wsi,
• pora prowadzenia samo­chodu: w godz­i­nach szczy­tu, kiedy wszyscy wraca­ją z pra­cy czy też w środ­ku nocy, gdy na uli­cach jest pusto,
• powód, dla którego postanow­iłeś prowadz­ić pojazd pod wpły­wem alko­holu: musi­ałeś zaw­ieźć rodzącą żonę do szpi­ta­la czy też stwierdz­iłeś, że napiłbyś się jeszcze jed­nego piwa i musi­ałeś jechać do sklepu.

Pamię­taj jed­nak, że o warunk­owe umorze­nie postępowa­nia może ubie­gać się jedynie oso­ba niekarana za przestępst­wo umyślne.