To, że zostałeś skazany za przestępstwo, nie oznacza, że będzie się to za Tobą ciągnęło do końca życia. W większości przypadków, po upływie określonego czasu lub spełnieniu określonych przesłanek – skazanie uważa się za niebyłe, a wpis o skazaniu usuwa z rejestru skazanych. To właśnie nazywamy „zatarciem skazania”. Po ilu latach następuje zatarcie skazania? Zależy przede wszystkim od tego, jaka kara została orzeczona wobec skazanego.
Skazanie na karę pozbawienia wolności
Okres, który musi upłynąć, by doszło do zatarcia skazania najdłuższy jest oczywiście w przypadku kary pozbawienia wolności. Dotyczy to zarówno kary terminowej (wymierzanej w latach i miesiącach – od 1 miesiąca do 15 lat), jak i kary 25 lat pozbawienia wolności oraz dożywotniego pozbawienia wolności. Pamiętać bowiem należy, że te dwie ostatnie kary zgodnie z kodeksem karnym stanowią odrębny rodzaj kary.
Generalnie, w przypadku każdej kary pozbawienia wolności (a więc terminowej, 25 lat pozbawienia wolności i dożywotniego pozbawienia wolności), zatarcie skazania następuje z upływem 10 lat. Okres ten należy liczyć:
- w odniesieniu do kary terminowego pozbawienia wolności i kary 25 lat pozbawienia wolności: od wykonania lub darowania kary albo przedawnienia jej wykonania
- w odniesieniu do kary dożywotniego pozbawienia wolności: od uznania jej za wykonaną, od darowania kary albo od przedawnienia jej wykonania (w tym przypadku nie ma mowy o „wykonaniu kary”, albowiem z założenia kara ta ma być wykonywana do końca życia skazanego)
Jeżeli wymierzona kara pozbawienia wolności nie przekraczała 3 lat – sąd może na wniosek skazanego zarządzić zatarcie skazania już po upływie 5 lat. Warunkiem uwzględnienia wniosku jest to, by skazany w tym czasie przestrzegał porządku prawnego.
Skazanie na inne kary
Krótsze terminy zatarcia skazania obowiązują dla kar łagodniejszych. W przypadku kary ograniczenia wolności będzie to termin 3-letni. Termin ten liczy się od wykonania lub darowania kary albo od przedawnienia jej wykonania.
Jeszcze krótszy jest termin zatarcia skazania w razie skazania na grzywnę. W takim wypadku zatarcie skazania następuje z mocy prawa z upływem roku od wykonania lub darowania kary albo od przedawnienia jej wykonania.
Zatarcie skazania w razie odstąpienia od wymierzenia kary
Istnieją sytuacje, w których sąd może odstąpić od wymierzenia kary. W takim przypadku mimo wszystko mamy jednak do czynienia z wyrokiem skazującym.
Skazanie, w razie odstąpienia od wymierzenia kary, ulega zatarciu z mocy prawa z upływem roku od wydania prawomocnego orzeczenia.
Zatarcie skazania a środki karne
Należy pamiętać, że samo wykonanie kary to nie wszystko. Czasami sąd orzeka także środek karny, przepadek lub środek kompensacyjny. W takim wypadku zatarcie skazania nie może nastąpić przed jego wykonaniem, darowaniem albo przedawnieniem jego wykonania. Zatarcie skazania nie może nastąpić również przed wykonaniem środka zabezpieczającego.
Zatarcie skazania przy warunkowym zawieszeniu wykonania kary
W przypadku orzeczenia kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania, skazanie ulega zatarciu z upływem 6 miesięcy. Termin ten liczy się od zakończenia okresu próby. W takim wypadku zatarcie skazania następuje z mocy prawa.
Skazanie niepodlegające zatarciu
Jest jeden przypadek, w którym skazanie nie podlega zatarciu. Chodzi o przestępstwo przeciwko wolności seksualnej i obyczajności, jeżeli pokrzywdzony był małoletnim poniżej lat 15. W tym wypadku skazanie nie podlega zatarciu, jeżeli została orzeczona kara pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania.